رنگ‌آمیزی گرم (به انگلیسی: Gram staining) یکی از مهم‌ترین و متداولترین روش‌های رنگ‌آمیزی در میکروبیولوژی است که اولین بار توسط کریستین گرم ابداع شد. دراین رنگ آمیزی باکتریها بر مبنای رنگ باکتری پس ازرنگ آمیزی به دودسته گرم مثبت و گرم منفی تقسیم می‌شوند. رنگ باکتری پس ازرنگ آمیزی به توانایی حفظ رنگ اول وبه عبارتی به ساختمان دیواره سلولی باکتری بستگی دارد.دررنگ آمیزی گرم باکتریهای گرم مثبت پس ازرنگ آمیزی به رنگ بنفش وباکتری‌های گرم منفی به رنگ قرمز مشاهده می‌شود.
گرچه هر دو گروه یعنی باکتریهای گرم مثبت و منفی دارای دیواره می‌باشند ولی فرق بین این دو گروه مربوط به خواصی است که در ساختمان دیواره سلولی آنها وجود دارد. اساس ساختمان در دیواره سلولی باکتریهای گرم مثبت یک لایه ضخیمی‌است از پپتیدوگلیکان*[۱]، ولی در باکتریهای گرم منفی ضخامت آن به حداقل می‌رسد.
روش رنگ‌آمیزی گرم
پیش از آغاز رنگ آمیزی نخست باید یک فروتی از محیط کشت خالص باکتری بر روی لام تهیّه کنیم، در ادامه مراحل رنگ آمیزی گرم به قرار زیر هستند:
- نخست رنگ کریستال ویوله (با فرمول C25N3H30Cl)رابه مدت ۳۰ تا ۴۵ ثانیه برروی فروتی باکتری روی لام می ریزیم، درنتیجه همه باکتریها به رنگ بنفش درخواهد درآمد.
- پس از شستشوی فروتی با آب، رنگ کریستال ویوله را با افزودن لوگول(خنثی نمودن PH) به مدّت ۳۰ تا ۴۵ ثانیه تثبیت می کنیم. لوگل باکریستال ویوله ترکیب شده وایجاد کمپلکس‌هایی می‌نمایید که باعث تثبیت رنگ کریستال ویوله درداخل دیواره سلولی باکتری می‌شود. پس ازاین مرحله، همه باکتریها کماکان به رنگ بنفش مشاهده می‌شوند .
- مرحله رنگ زدایی:
مهم‌ترین مرحله رنگ آمیزی است. دراین مرحله پس از شستشوی لام با آب٬ لام به مدت ۱۵ تا۲۰ ثانیه در معرض موادرنگ زدا مانند الکل استون قرار می‌گیرد سپس با آب مورد شستشو قرار می‌گیرد. درباکتریهای گرم منفی که دارای لایه‌های پپتیدوگلیکان محدود وغشای خارجی غنی از چربی هستند این حلال باعث حذف این لایه‌ها وغشا می‌گردد وباکتری رنگ مراحل قبل راازدست می‌دهد. ولی درباکتریهای گرم مثبت به علت ضخامت زیاد لایهٔ پپتیدوگلیکانی وعدم وجود لیپید فراوان در غشا رنگ مرحله قبل ازغشا خارج نمی‌شود .درنتیجه پس ازاین مرحله باکتریهای گرم منفی بی رنگ ولی باکتریهای گرم مثبت کماکان بنفش باقی خواهند ماند .
- در انتها سطح فروتی رابا سافرانین(با فرمولC20H19N4Cl) یا فوشین (قرمز رنگ) به مدت ۳۰ تا ۴۵ ثانیه می‌پوشانیم سپس باآب شستشو داده و پس از خشک شدن بامیکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. دراین مرحله باکتریهای بی رنگ (باکتریهای گرم منفی) به رنگ قرمز یا صورتی درمی‌آیند وباکتری‌های بنفش یا آبی (باکتریهای گرم مثبت) بدون تغییر رنگ باقی می‌مانند .
کاربرد رنگ آمیزی گرم
از رنگ‌آمیزی گرم به دو جهت استفاده می‌شود:- شناسایی جنس باکتری
- انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب (باکتریهای گرم مثبت در مقایسه با باکتریهای گرم منفی نسبت به پنی‌سیلین G حسّاسیت بیشتری دارند)
با این حال همهٔ باکتریها را نمی‌توان با رنگ‌آمیزی گرم مشاهده نمود. فهرستی از باکتریهای مهم از نظر پزشکی که با رنگ‌آمیزی گرم قابل مشاهده نیستند در جدول زیر آمده است.باکتری های مهم از نظر پزشکی که با رنگ آمیزی گرم قابل مشاهده نیستند نام باکتری علّت عدم مشاهده باکتری با روش گرم روش رنگ آمیزی جایگزین 1 مایکوباکتریوم ها شامل مایکوباکتریوم توبرکلوزیس وجود مقدار زیادی چربی در دیواره سلولی که از نفوذ رنگ جلوگیری می‌کند رنگ‌آمیزی اسید فاست 2 ترپونما پالیدوم نازکتر از آن است که دیده شود میکروسکوپ زمینه تاریک یا آنتی بادی فلوئورسنت 3 مایکوپلاسما پنومونیه نبود دیواره سلولی روشی وجود ندارد 4 لژیونلا پنومونیه عدم دریافت رنگ قرمز طولانی نمودن مرحله افزودن سافرانین در رنگ آمیزی گرم 5 کلامیدیا از جمله کلامیدیا تراکوماتیس وجود ارگانیسم های درون سلولی، کوچکی سلول 6 ریکتزیا وجود ارگانیسم های درون سلولی، کوچکی سلول رنگ آمیزی گیمسا یا سایر رنگ آمیزی های بافتی 
گرم مثبت
گرم منفی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر